Adres
Odnośnik
W 1966 r. – w ramach obchodów 1000-lecia państwa polskiego – ekspozycję Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce udostępniono zwiedzającym. Jest ona największym w Europie podziemnym muzeum (7481 m2 powierzchni). Przedstawia wszystkie aspekty działalności warzelniczej i górniczej prowadzonej w żupach krakowskich. Eksponaty prezentowane w zabytkowych wyrobiskach tworzą unikatowy górniczy skansen. Muzeum jest jednym z 17 muzeów centralnych, podległych Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka powstało w 1951 r. z inicjatywy Alfonsa Długosza, którego ideę poparły ministerstwa: Górnictwa oraz Kultury i Sztuki.
Gromadzone przez wiele lat zbiory pozwoliły na przygotowanie w zabytkowych wyrobiskach na III poziomie kopalni, na głębokości 135 m podziemnej ekspozycji muzealnej. Kierownictwo Kopalni przekazywało Muzeum urządzenia i narzędzia górnicze, odkryte w wyniku prac penetracyjnych prowadzonych wspólnie w starych wyrobiskach. Pozwoliło to Muzeum skompletować jedyną na świecie kolekcję dawnych drewnianych machin wyciągowych, przodków maszyn parowych i elektrycznych. Poza tym przekazano do Muzeum archiwum i bibliotekę salinarną oraz cenny zbiór map górniczych.
Muzeum posiada dwie ekspozycje stałe:
Ekspozycja podziemna
Zlokalizowana na III poziomie zabytkowej kopalni soli w Wieliczce (na głęb.135 m.), wpisanej w 1978 r. na pierwszą Międzynarodową Listę Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO, uznanej w 1994 r. przez Prezydenta Rzeczypospolitej za Pomnik Historii.
Trasę Muzeum tworzy 15 wystaw stałych, 2 rezerwaty górnicze, sala wystaw czasowych oraz multimedialna kaplica. W sumie ok. 2500 zabytków zlokalizowanych w 18 komorach na III poziomie kopalni soli na trasie o długości ok. 1,5 km. Zwiedza się ją w ramach biletu do kopalni soli po przejściu trasy turystycznej i krótkiej przewie.
Ekspozycja na powierzchni
Znajduje się w średniowiecznym Zamku Żupnym stanowiącym siedzibę zarządu żupy, saliny od końca XIII w. do 1945 r., odrestaurowanym ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki i Muzeum z przeznaczeniem dla potrzeb Muzeum, jako spadkobiercy historycznych tradycji kopalń wielicko-bocheńskich.
Na dziedzińcu zamkowym znajduje się najstarszy w Wieliczce szyb poszukiwawczy z połowy XIII w., baszta z XIV w. oraz fragmenty murów obronnych z XIV w.wieliczka
Muzeum jest państwową instytucją kultury utworzoną w 1951 r., której misją jest ochrona i popularyzacja bogatych dziejów górnictwa solnego w Polsce. Kierownictwo Kopalni przekazywało Muzeum urządzenia i narzędzia górnicze, odkryte w wyniku prac penetracyjnych prowadzonych wspólnie w starych wyrobiskach. Pozwoliło to Muzeum skompletować jedyną na świecie kolekcję dawnych drewnianych machin wyciągowych, przodków maszyn parowych i elektrycznych. Poza tym przekazano do Muzeum archiwum i bibliotekę salinarną oraz cenny zbiór map górniczych.
Zabytki muzealne gromadzone są w następujących zbiorach: Geologicznym, Archeologicznym, Techniki Górniczej, Kartografii (głównie mapy górnicze), Sztuki, Etnografii, Archiwum (dokumenty, rękopisy, akta salinarne) i w tzw. Zbiorze Specjalnym (dawne fotografie, widokówki, dyplomy, druki okolicznościowe). Wymienione kolekcje wraz ze specjalistyczną biblioteką, szczegółową dokumentacją naukowo - techniczną wyrobisk wykonaną w kopalniach Wieliczki i Bochni oraz zbiorem mikrofilmów tworzą kompletną bazę źródłową do prowadzonych badań.
Muzeum prowadzi również działalność wydawniczą (publikacje naukowe, albumy, przewodniki, katalogi zbiorów i wystaw) oraz edukacyjną, do której przywiązuje szczególna wagę. Dzieciom i młodzieży szkolnej przybliża ten niezwykły zabytek i jego znaczenie poprzez pokazy, warsztaty, lekcje, prelekcje, konkursy, a także imprezy plenerowe. Organizowane w miejscach niezwykłych - w Zamku Żupnym, na jego dziedzińcach, a także w ekspozycji podziemnej na głębokości 135 m pozostawiają niezapomniane wrażenia. Istotne miejsce zajmuje też promocja muzeum i jego bogatej edukacyjno-kulturalnej oferty
Od czerwca 2013 Zamek Żupny został dopisany do Listy Światowego Dziedzictwa UNESCO.
O Zamku Żupnym można przeczytać także na stronach naszego portalu: http://www.rodzinny-krakow.pl/publicystyka/na-malopolskim-szlaku/4324-zamek-zupny-w-wieliczce-na-liscie-swiatowego-dziedzictwa-unesco
Imprezy i wydarzenia
Muzeum organizuje szereg wydarzeń i imprez skierowanych do rodzin: warsztaty, programy edukacyjne, gry oraz zabawy. Do najciekawszych wydarzeń cyklicznych należą: Noc Muzeów, Święto Soli czy Europejskie Dni Dziedzictwa. Muzeum organizuje także zajęcia edukacyjne dla grup zorganizowanych - szkolnych i przedszkolnych. Poprzez pokazy, zabawę, warsztaty, interaktywne spacery, lekcje, konkursy, plenery plastyczne i imprezy plenerowe – propaguje wiedzę na temat solnictwa w rejonie Wieliczki. Tematy spotkań korespondują z obowiązującym programem szkolnym.
Źródła:
http://muzeum.wieliczka.pl
Literatura:
50 Lat Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Wieliczka 2001